الرموز الطبیعیة ودلالاتها فی شعر یحیی السماوی

Authors

رسول بلاوی

حسین مهتدی

abstract

السماوی أحد الشعراء العرب المعاصرین الذین استأثرت تجربتهم الشعریة بقدر کبیر من الاهتمام والاحتفاء فی استخدام الرمز بوعی واستهداف. فالرمز لدیه عبارة عن فواصل من التجلیات والتداعیات یملأ بها الشاعر ما یفیض لدیه من الصور والمعانی المتدفقة والمفاهیم المزدحمة ضمن السیاق الذی یسیر فیه مجری القصیدة. اجتمعت لدی السماوی حصیلة کبیرة من الرموز فی مسیرته الشعریة الطویلة، وکانت أبرز هذه الرموز هی موجودات الطبیعة کالنخلة، والنهر، والبحر، والمطر، واللیل، والریح، والصحراء، والشمس، والقمر. إن هذه الرموز تستمد حیویتها وقیمتها من خلال تعامل الإنسان معها. ویستوحیها الشاعر من واقع الإنسان وعلاقته بهذه الرموز التی تحمل مدلول استمرار الحیاة والأمل والوطنیة التلقائیة. فهو یسخّر الأبعاد الإیحائیة لهذه الکلمات والرموز من أجل خدمة قضیته الوطنیة. فی هذه الدراسة التی اعتمدت فی خطتها علی المنهج الوصفی- التحلیلی سوف نبیّن أهم الرموز الطبیعیة التی اهتمّ بها السماوی للتعبیر عن أفکاره ورؤاه وسنحاول الکشف عن دلالات وإیحاءات هذه الرموز بغیة التوصّل إلی مغالیق النص. فالرمز فی شعره بدیل واضح عن أسلوب التعبیر الواقعی ومحاولته لتخطی الواقع الذی لا یتیح حریة التعبیر المباشرة. تشیر النتائج إلی أنّ فی تجربة السماوی الشعریّة رموزا کثیرةً ذات معطیات دلالیة حسیة فی ذاتها، قد اتخذها وسیلةً إیحائیة للإشارة إلی حالات معنویة، وانفعالات نفسیة، علی نحو توحّدت فیه هذه الرموز مع المرموز إلیه بها. کما یستوحی الشاعر من واقع الطبیعة رموزاً تحمل مدلول استمرار الحیاة والأمل والوطنیة التلقائیة. هذه الرموز الطبیعیة تحمل فی ثنایاها دلالات نفسیة وانفعالیة مختلفة تفرضها طبیعة السیاق الشعری. فالنخلة مثلاً تکون رمزًا للعطاء، ورمزًا للوفاء، ورمزًا للتسامی، والنهر یوحی بمعانی الحیاة، والارتواء الحسی والروحی، وأسباب الخصب والتجدّد. کما استطاع الشاعر أن یجعل من البحر فی النص، ذا دلالة وظیفیة تشیر إلی الخوف والرهبة. وأحیاناً یتّخذه الشاعر رمزاً للمنقذ والمخلّص القوی من آلام الواقع.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

استخدام الرموز فی شعر یحیی السماوی

یُعد یحیی السماوی من الشعراء الذین عاشوا محنة العراق فی ظل سیاط الدیکتاتوریة الصدامیة، وبعده، الاحتلال الأمریکی تحت شعار حریة الزائف. ویُعد من الشعراء الذین یعبرون عن آلام الشعوب بکل صدق وأمانة، وهو فی نفس الوقت ضحیة الأصول والمواقف التی یؤمن بها، مما سبب له المعاناة والتشرد والاغتراب. الشاعر یستمد رموزه من البیئة، ویکثر من ذکر المفردات الدالة علی الطبیعة؛ ویخلع علیها من عواطفه، وینقلها من دلالات...

full text

توظیف التراث التاریخی فی شعر یحیی السماوی

به کار گیری «شخصیت­های تاریخی» یکی از ویژگی های فنی تاثیر گذار در گفتمان شعری معاصر است. این پژوهش بر آن است به بررسی کاربرد«شخصیت های تاریخی» در شعر یحیی سماوی بپردازد؛ تا ویژگی­ها ودلالت ها و چگونگی تعامل شاعر با آن مشخص شود. یافته­های این پژوهش نشان می­دهد شاعر تلاش کرده نقش ودلالتی را که این شخصیت­ها در گذشته داشته­اند برای بیان و تصویر وضعیت حاضر و وضع سیاسی و حوادث دهشتناکی که در عراق می­...

full text

توظیف التراث التاریخی فی شعر یحیی السماوی

به کار گیری «شخصیت­های تاریخی» یکی از ویژگی های فنی تاثیر گذار در گفتمان شعری معاصر است. این پژوهش بر آن است به بررسی کاربرد«شخصیت های تاریخی» در شعر یحیی سماوی بپردازد؛ تا ویژگی­ها ودلالت ها و چگونگی تعامل شاعر با آن مشخص شود. یافته­های این پژوهش نشان می­دهد شاعر تلاش کرده نقش ودلالتی را که این شخصیت­ها در گذشته داشته­اند برای بیان و تصویر وضعیت حاضر و وضع سیاسی و حوادث دهشتناکی که در عراق می­...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
اللغة العربیة و آدابها

Publisher: پردیس قم دانشگاه تهران

ISSN 1735-9767

volume 11

issue 2 2015

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023